Diagnozy wiedzy i umiejętności uczniów na wszystkich etapach i poziomach nauczania są dziś stałym składnikiem procesu edukacji, planowanym na początku każdego roku szkolnego. Jako ważna, obiektywna forma pomiaru, przeprowadzane są w SP 99 z udziałem podmiotów zewnętrznych, takich jak: Okręgowa Komisja Egzaminacyjna, Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli czy Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe – zwykle z początkiem lub z końcem półrocza.
Czym różni się diagnoza od sprawdzianu?
Sprawdzian ma charakter okolicznościowy, tzn. dotyczy wybranego zakresu wiedzy. Zadania i polecenia sprawdzianu dobiera i przygotowuje nauczyciel. Ta forma jest adresowana wyłącznie do uczniów konkretnego oddziału (klasy). Czas pisania jest krótki. Wyniki sprawdzianu służą ocenie poziomu bieżącej wiedzy czy bieżących umiejętności uczniów i zwykle nie są ze sobą porównywane. Ocenę sprawdzianu wyraża się w sześciostopniowej skali oceniania (od „niedostatecznej” do „celującej”). Sprawdzian można poprawić po ustaleniu z nauczycielem warunków poprawy.
Diagnoza ma charakter przekrojowy – sprawdza oparte na wiedzy przedmiotowej te umiejętności uczniów, które umożliwiają dalsze kształcenie. Wystandaryzowany arkusz diagnozy, jako narzędzie badawcze, przygotowywany jest przez specjalistyczny ośrodek badawczy. Czas pisania jest dłuższy. Wyników diagnozy nie można poprawić, za to sprzyjają one porównawczym analizom i interpretacjom, czyli ustaleniom, co uczniowie potrafią, a czego w zakresie przedmiotu edukacyjnego jeszcze nie opanowali i jak kształtują się ich kompetencje na tle kompetencji ich rówieśników (tj. populacji). Jeśli wynik diagnozy ujawni deficyt umiejętności uczniów, powinni oni – pod kierunkiem nauczyciela – podjąć dodatkowy wysiłek edukacyjny w celu wyrównania braków, a tym samym możliwości edukacyjnych.
Diagnozy mogą podlegać dziś tradycyjnym ocenom szkolnym, o czym informują uczniów nauczyciele diagnozowanych przedmiotów.
Aby pomiar poziomu umiejętności był możliwy i wiarygodny, arkusz diagnozy (przypominający dziś kilku – lub kilkunastostronicowy zeszyt formatu A4), musi być wyposażony w kartotekę, modele odpowiedzi i schematy punktowania. Sprawdzanie diagnoz ma charakter ujednolicony – kryterialny.
Wyniki diagnoz przyjmują zindywidualizowany charakter – określane w punktach i w procentach – są bardziej obiektywne niż stosowana na co dzień w praktyce szkolnej sześciostopniowa skala ocen.
Dodatkowym narzędziem pomiaru wyników diagnozy jest skala staninowa (od ang. standard nine). Liczba jednostek tej skali wynosi 9 staninów, a więc jej zakres wynosi od 1 do 9 stanina (stanin – to jednostka miary w skali staninowej).
Stosowana w pomiarze dydaktycznym skala staninowa (która wprowadza 9 przedziałów wyników) odpowiada na pytanie, jaką pozycję zajmuje wynik osiągnięty przez ucznia, klasę, szkołę, na tle wyników osiągniętych przez całą badaną populację.
W Polsce skala staninowa jest powszechnie używana przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i Okręgowe Komisje Egzaminacyjne, przeprowadzające zewnętrzne egzaminy w oświacie, stosują ja też coraz częściej inne ośrodki badań edukacyjnych.
W praktyce Komisji utrwaliła się wskazana poniżej tradycja nazywania kolejnych stanin.
| nazwa stanina | przedziały wyników wyrażone w % |
procent wyników zawarty w przedziale |
| 1- najniższy | poniżej 4 | 4 |
| 2- bardzo niski | 4-10 | 7 |
| 3- niski | 11-22 | 12 |
| 4- niżej średni | 23-39 | 17 |
| 5- średni | 40-59 | 20 |
| 6- wyżej średni | 60-76 | 17 |
| 7- wysoki | 77-88 | 12 |
| 8- bardzo wysoki | 89-95 | 7 |
| 9- najwyższy | powyżej 95 | 4 |
https://www.oke.poznan.pl/cms,1240,co_to_sa_staniny.htm
Wyniki diagnoz przedmiotowych są ważnym źródłem informacji o postępach edukacyjnych młodszych i starszych uczniów dla nich samych, ich rodziców oraz nauczycieli.
Przeprowadzenie tego rodzaju badań edukacyjnych, będące dla zaangażowanych stron kilkuetapowym, znacznym wysiłkiem edukacyjnym, stanowi ważna formę podsumowania okresu lub etapu nauki i wskazania priorytetów w dalszym kształceniu uczniów.
Anna Smolińska nauczyciel j. polskiego koordynator w zakresie w/w przedmiotu
